Ortodonti

ORTODONTİ NEDİR?

Ortodonti, alt ve üst çenelerin yanı sıra dişlerin çapraşıklığının düzeltilmesi ile ilgilenen diş hekimliği branşıdır. Uyumsuz ve çapraşık dişlerin birbirleriyle olan ilişkileri değerlendirilerek, bu durumların önlenmesi veya tedavi edilmesi sağlanır.

Çapraşık ve kötü konumlanmış dişlerin temizlenmesi daha zor olduğundan, periodontal (dişeti) hastalıklarına yakalanma ve diş çürüğüne bağlı olarak dişlerin erken kaybedilme riski artar. Ayrıca, çapraşık dişler estetik görünümü olumsuz etkiler. Ortodontik tedavi ile daha sağlıklı bir ağız, daha etkileyici bir görünüm ve uzun ömürlü dişlere kavuşmak mümkündür. Bu tedavinin uygulanabilmesi için hekimin ortodonti alanında uzman olması gerekmektedir. Ortodonti uzmanları, standart diş hekimliğinden ayrı bir alanda hizmet verir.

Aşağıdaki durumlar ortodonti ile tedavi edilebilir:

• Overbite: Üst ön dişlerin alt ön dişlere göre çok önde konumlanması
• Underbite: Alt ön dişlerin üst ön dişlere göre daha önde veya üst dişlerin alt dişlere göre daha geride konumlanması
• Crossbite (çapraz kapanış): Alt ve üst dişlerin çarpık şekilde kapanması
• Openbite (açık kapanış): Dişler kapandığında üst ve alt ön dişler arasında boşluk kalması
• Boşluklar: Diş çekimi veya doğal nedenlerle dişler arasında oluşan boşluklar
• Çapraşıklık: Çenelerde dişlerin dizilimi için yeterli alan olmaması
• Dişlerde fonksiyon kayıplarının giderilmesi
• Çiğneme fonksiyonunun iyileştirilmesi
• Alt ve üst çenedeki iskeletsel problemlerin erken yaşta tedavisi
• Diş çevresindeki dokuların sağlığının korunması
• Sağlıklı ve güzel bir gülüş oluşturulması

Ayrıca aşağıdaki durumlar da ortodontik tedavi kapsamında değerlendirilebilir:

• Protez uygulamalar öncesinde yumuşak ve sert dokuların cerrahi olarak düzeltilmesi,
• Çene ve yüzde oluşan ağrıların medikal ve cerrahi tedavileri,
• Temporomandibular eklem (TMJ) bozukluklarının medikal ve cerrahi tedavileri,
• Tükürük bezi hastalıklarının medikal ve cerrahi tedavileri,
• Ağız, çene ve yüzde estetik ve fonksiyonel problemlere yol açan deformitelerin cerrahi düzeltilmesi (ortognatik cerrahi),
• Kanser tedavisinde kullanılan ilaçlar ve radyasyonun neden olduğu kemik nekrozunun tedavisi,
• İmplant operasyonları.

NASIL UYGULANIR?

Ortodonti tedavisi, dişleri hareket ettirerek kaslar veya çenelerin büyümesini etkilemeyi amaçlar. Bu tedavi, sabit veya hareketli apareylerle uygulanır. İşlem sırasında dişlere veya çenelere çok hafif kuvvetler uygulanır; tedavi şekli ise probleme göre belirlenir.

Tedavi süreci şu aşamalardan oluşur:

1. Hastanın diş sağlığı geçmişinin değerlendirilmesi,
2. Ortodonti uzmanının klinik muayenesi,
3. Diş ve çene röntgenlerinin çekilmesi,
4. Diş modellerinin oluşturulması.

Bu aşamaların tamamlanmasının ardından, ortodonti uzmanı hasta için özel bir tedavi planı oluşturarak süreci başlatır.

SABİT APAREYLER

• Braket Takılması:
  En yaygın yöntemlerden biridir. Braketler dişlerin üzerine yapıştırılır, teller ise braketlerden geçirilerek dişlere kontrollü kuvvet uygulanmasını sağlar. Böylece dişler kademeli olarak hareket ettirilerek düzgün konumlandırılır. Tedavi süresi, probleme bağlı olarak birkaç ay ya da birkaç yıl sürebilir. Rutin kontrollerle ayarlamalar yapılarak tedavinin ilerleyişi izlenir. Günümüzde kullanılan braketler, daha hafif ve daha az metal içerir; çocuklar için çeşitli renklerde, yetişkinler için ise şeffaf seçeneklerde sunulabilmektedir.
• Habit Breaker (Alışkanlık Kırıcılar):
  Parmak emme gibi alışkanlıkların bırakılmasına yardımcı olan apareylerdir. Bantlarla dişe tutturulan bu apareyler, beslenme sırasında rahatsızlık verdiği için genellikle son çare olarak kullanılır.
• Sabit Yer Tutucular:
  Süt dişlerinin erken kaybedildiği durumlarda, boşluğa diğer dişlerin kaymasını önlemek amacıyla kullanılır. Kalıcı dişlerin çıkışına kadar yer tutucu görevi görür.

HAREKETLİ APAREYLER

• Alignerlar (Braketsiz Tedavi):
  Genellikle şeffaf olan alignerlar, yemek yerken veya diş fırçalarken çıkarılabilir. Bu sayede tedavi esnasında hijyen ve konfor sağlanır.
• Hareketli Yer Tutucular:
  Sabit yer tutucularla benzer işlevi görür. Çene üzerine oturan akrilik bazdan oluşur ve plastik veya teller aracılığıyla dişler arasındaki boşlukları doldurur.
• Çeneyi Yeniden Pozisyonlandıran Apareyler (Splintler):
  Alt veya üst çeneye yerleştirilen bu aygıtlar, çenenin daha iyi bir pozisyonda kapanmasına yardımcı olur.
• Lip and Cheek Bumper:
  Dudak ve yanağın dişlere uyguladığı kuvveti azaltarak dişlerin arasına girmesini engelleyen apareylerdir.
• Çene Genişletici:
  Üst çenenin genişlemesini sağlayan, damağa oturan plastik malzemeden üretilen apareylerdir. Vidalar aracılığıyla uygulanan kuvvet, damak altındaki kemiğin yeniden şekillenmesini destekler.
• Hareketli Pekiştiriciler:
  Tedavi tamamlandıktan sonra dişlerin yeni konumunu korumak ve eski haline dönmesini engellemek için kullanılan pasif apareylerdir.
• Headgear:
  Kafanın arkasına yerleştirilen bant ve metal bir telle, üst çenenin gelişimini yavaşlatan apareylerdir. Bu aparey, arka dişleri sabit tutarken ön dişlerin arkaya doğru hareket etmesini sağlar.

ORTODONTİ TEDAVİSİNİN AVANTAJLARI

Ortodonti uzmanları, her hasta için özel tedavi planı oluşturur. Ortodonti tedavisi;

• Dişlerin estetik ve sağlıklı bir şekilde sıralanmasını sağlar,
• Alt ve üst çene kemiklerine yer açarak çene eklemi ve çiğneme fonksiyonunu iyileştirir,
• Diş çürükleri ve dişeti hastalıklarının önlenmesine katkıda bulunur,
• Çarpık dişler için diş teli uygulamalarını başlatarak dişlerin uzun ömürlü olmasını destekler,
• Çocuklarda parmak emme gibi alışkanlıkların bırakılmasına yardımcı olur,
• Fiziksel görünümü iyileştirerek özgüveni artırır.

ORTODONTİ TEDAVİ SONRASI

Ortodonti tedavisinden sonra hastalar, şikayetlerinden büyük ölçüde kurtularak hem estetik hem de sağlık açısından olumlu sonuçlar elde ederler.

Ortodonti Temizliği:
Tedavi sırasında diş hekiminin talimatlarına dikkat edilmesi önemlidir. Tedavi tamamlandıktan sonra, diş hekiminin yönlendirmesiyle günlük ağız ve diş temizliği rutinlerine devam edilmesi gerekmektedir.